Ταξιδιώτης του χειμώνα

Της Νατάσας Χασιώτη/Η Καθημερινή

Για δύο μόνον ημέρες η χορευτική παράσταση του Κ. Ρήγου στο Βασιλικό Θέατρο στη Θεσσαλονίκη.

Φημολογία και θεωρίες συνωμοσίας, «ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες» και κάθε είδους σχόλια ακούγονται τον τελευταίο καιρό, με αφορμή τη ματαίωση της παράστασης του Χοροθεάτρου του ΚΘΒΕ, σε χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου. Οι επίσημες ανακοινώσεις για οικονομικά προβλήματα που δικαιολογούν αυτή τη σκληρή – για τον κόσμο του χορού και το κοινό της Θεσσαλονίκης – απόφαση αμφισβητούνται και όλων των ειδών τα σενάρια εξετάζονται. Μερικά από αυτά φέρουν ως αφορμή της κρίσης την παρεμβατικότητα του Διοικητικού Συμβουλίου, άλλα θεωρούν και αυτήν την εξήγηση ανεπαρκή και προτείνουν μια περισσότερο σύνθετη εξήγηση που θέλει ανθρώπους στη Θεσσαλονίκη να δυσαρεστούνται από την «επέλαση» καλλιτεχνών από την Αθήνα σε θέσεις – κλειδιά της πόλης «τους», τη στιγμή, μάλιστα, που η συμπρωτεύουσα είναι σε θέση να έχει μια όλο και πιο έντονη δραστηριότητα στο χορό. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε ίσως οι Θεσσαλονικείς θα πρέπει έντιμα να κάνουν τον απολογισμό των τελευταίων ετών και να δουν ποια ακριβώς στοιχεία οδήγησαν στην από χρόνια ευκταία βελτίωση του επιπέδου και της ποιότητας των παραστάσεων χορού. Διαφορετικά, θα αντιμετώπιζε κανείς το εξαιρετικά παράδοξο φαινόμενο ένα κλειστό σύστημα που κανονικά αναπαράγει εαυτόν, να είναι σε θέση να παράγει νέα πράγματα, πράγμα μάλλον αδύνατον να συμβεί. Είναι, δηλαδή, η ενσωμάτωση ξένων στοιχείων που ανανέωσε και έδωσε ώθηση στα δημιουργικά πνεύματα να προτείνουν κάτι καινούργιο.

Από την άλλη, ας αναζητήσει κανείς ευθύνες για την παρούσα κρίση, αν για κάτι τέτοιο πρόκειται, στον απόηχου της σοβούσης στους κόλπους της χορευτικής κοινότητας κρίσης, που κέντρο έχει την πρωτεύουσα και όχι την «περιφέρεια». Οπότε, μήπως τελικά υπάρχει κάποιος βάσιμος λόγος για την όποια υποψία «καθοδήγησης» της πολιτιστικής ζωής μιας πόλης από την άλλη; Μήπως η παρούσα και άδικη «κρίση» αποτελεί ένα πρώτο και επίπονο στάδιο μιας πορείας προς την ωρίμανση και τη συνακόλουθη ανεξαρτησία της περιφέρειας; Αρκεί μόνο να μην πρόκειται για κάποια αναδίπλωση ενός κλειστού συστήματος σε παλαιά και γνώριμα μονοπάτια και συμπεριφορές σχεδόν «ξενοφοβικές», ενδεχομένως με πιο μοντέρνο προσωπείο.

Όπως και να ’χουν τα πράγματα, η παράσταση διάρκειας τριών ωρών με τίτλο «Ο ταξιδιώτης του χειμώνα», του Κωνσταντίνου Ρήγου, συμπαραγωγή της Οκτάνα και του Χοροθεάτρου του ΚΘΒΕ, ανέβηκε χθες και θα επαναληφθεί σήμερα στο Βασιλικό Θέατρο, ως «ανοιχτή δοκιμή», χωρίς εισιτήριο, για όσους προλάβουν να κλείσουν θέση.

Τους δεκατρείς χορευτές ντύνει ο Διονύσης Φωτόπουλος, στη δεύτερη συνεργασία του με το Χοροθέατρο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Η πρώτη ήταν με τον «Κυανοπώγωνα», πάλι του Κωνσταντίνου Ρήγου. Η μουσική της παράστασης είναι ένα κολάζ έργων του Σούμπερτ, τραγουδιών του Ρόμπι Γουίλιαμς, ήχων των σωμάτων των χορευτών και μιας πρωτότυπης σύνθεσης του συνθέτη Δημοσθένη Γρίβα.

Η Καθημερινή, 24 Ιανουαρίου 2004

«O ταξιδιώτης του χειμώνα» έρχεται στην Αθήνα… H τελευταία δουλειά του Κωνσταντίνου Pήγου (συμπαραγωγή του Χοροθεάτρου του KΘBE και της ομάδας «Oκτάνα») θα παρουσιαστεί μόνο για δέκα παραστάσεις στο θέατρο «Χώρα», από τις 5 έως τις 15 Φεβρουαρίου. H πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε την περασμένη άνοιξη στο Βασιλικό Θέατρο Θεσσαλονίκης. Ακολούθησε σειρά παραστάσεων στον ίδιο χώρο (το φθινόπωρο) και δύο μοναδικές εμφανίσεις στο Εθνικό Θέατρο Μαυροβούνιου (29, 30/11).

Δεκατρείς χορευτές περνούν από διάφορα στάδια μοναξιάς, σε ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο, υπό παρακολούθησιν ή ομαδικά. O τίτλος της παράστασης, αναφορά στον κύκλο λίντερ του Σούμπερτ («Winterreise-Xειμωνιάτικο ταξίδι»), μπορεί να είναι παραπλανητικός. «Δεν είναι το ταξίδι που μετράει, αλλά ο ταξιδιώτης και η εμπειρία του», σημειώνει ο K. Pήγος.

H εποχή της παράστασης είναι ο χειμώνας και ο χρόνος μετεωρίζεται μεταξύ διαφόρων εποχών. Τα ρούχα είναι ένας σημαντικός παράγοντας, που εξερευνά, σε αντίθεση με παλιότερες δουλειές του Κωνσταντίνου Pήγου, τους βαθμούς κάλυψης και όχι αποκάλυψης του σώματος! Τα σκηνικά υπογράφει ο Διονύσης Φωτόπουλος, τη μουσική, ο πρωτοεμφανιζόμενος συνθέτης, Δημοσθένης Γρίβας. Ερμηνεύουν οι: Έλενα Tοπαλίδου, Κώστας Γεράρδος, Παναγιώτης Kοντονής, Aμάλια Mπέννετ κ.ά.

O «Ταξιδιώτης του χειμώνα» θα συνεχίσει το ταξίδι του στο Βελιγράδι (17/4), από τις 5 Μαΐου θα βρίσκεται πάλι στη Θεσσαλονίκη (Βασιλικό Θέατρο) και τον Οκτώβριο 2004 θα παρουσιαστεί στο Tελ Aβίβ (Suzanne Dellal Centre). Οι υπόλοιπες δραστηριότητες του Χοροθεάτρου του KΘBE για το 2004, περιλαμβάνουν: συμμετοχή στο δραματικό ορατόριο «H Iωάννα στην πυρά» των Arthur Honegger – Paul Claudel (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 26, 27/2), «Μαραθώνιος Χορού» με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χορού (29/4), παρουσίαση του έργου «Μνήμη των κύκνων» στην Σιγκαπούρη (9, 10/6) και την Λυών (Σεπτέμβριος), πρόσκληση Βρετανού χορογράφου για συνεργασία με το Χοροθέατρο του KΘBE, πρεμιέρα της νέας δουλειάς του K. Pήγου «Καρυοθραύστης» (Δεκέμβριος 2004) κ.ά

Η Νίκη, 20 Απριλίου 2003

Εν μέσω του χειμώνα, ένας «ταξιδιώτης», στη σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου, «χορεύει» τις εμπειρίες του… Στην παράσταση, με τίτλο «Ο ταξιδιώτης του χειμώνα», που ανεβάζει το Χοροθέατρο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος σε συμπαραγωγή με το Χοροθέατρο «Οκτάνα», από τις 22 Μαΐου, σε σκηνοθεσία και χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου.

Ο τίτλος, αναφορά στον κύκλο λίντερ του Σούμπερτ (Χειμωνιάτικο ταξίδι), μπορεί να είναι παραπλανητικός. Δεν είναι το ταξίδι που μετράει, αλλά ο ταξιδιώτης και η εμπειρία του. Άλλωστε, η εμπειρία ήταν η πρώτη ύλη που εξερεύνησαν ο Κωνσταντίνος Ρήγος και οι χορευτές, μία εμπειρία που μεταδίδουν όχι εξομολογητικά αλλά συναισθηματικά. Οι εικόνες της παράστασης, που διαπερνώνται από επαναλαμβανόμενα οπτικά μοτίβα, εισχωρούν στην εμπειρία ενός ταξιδιώτη που καθορίζεται από τη μοναξιά.

Δεκατρείς χορευτές περνούν από διάφορα στάδια μοναξιάς, σε ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο, υπό παρακολούθηση ή ομαδικά.

Η εποχή της παράστασης είναι ο χειμώνας και ο χρόνος της μετεωρίζεται μεταξύ διαφόρων εποχών.

Τα ρούχα επίσης αποτελούν βασικό στοιχείο της παράστασης, που αυτή τη φορά εξερευνά τους βαθμούς κάλυψης του σώματος. Είναι άλλωστε χειμώνας…

Η παράσταση, που από πολλές απόψεις αποτελεί μία νέα περίοδο στη δουλειά της ομάδας, θα επιδιώξει και μία διαφορετική σχέση με τους θεατές, αφού όλοι, χορευτές και θεατές, θα είναι τοποθετημένοι πάνω στη σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου.

Η παράσταση, η διάρκεια της οποίας θα φτάνει τις τρεις ώρες, ανεβαίνει με σκηνικά και κοστούμια του Διονύση Φωτόπουλου, που ξανασυνεργάζεται με το Χοροθέατρο του ΚΘΒΕ, μετά την επιτυχία του «Κυανοπώγωνα».

Η μουσική κινείται σε διάφορους χρόνους, όπου τα τραγούδια του Σούμπερτ συναντούν τη σύγχρονη ροκ (πρωτότυπη μουσική του πρωτοεμφανιζόμενου Θεσσαλονικιού συνθέτη Δημοσθένη Γρίβα), αλλά και τις επιτυχίες του Ρόμπι Γουίλιαμ. Ωστόσο, οι σιωπές και οι φυσικοί ήχοι των σωμάτων των χορευτών αποτελούν σημαντικό μέρος της παράστασης. […]

Της Βένας Γεωργακοπούλου/Ελευθεροτυπία – Επτά

Τρία χρόνια κιόλας στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, τα δύο από αυτά ως διευθυντής του Χοροθεάτρου, και η Θεσσαλονίκη τα άφησε τα σημάδια της πάνω στο έργο του Κωνσταντίνου Ρήγου. Κι εκεί που όλοι μας θεωρούμε τη συμπρωτεύουσα πόλη που βγάζει προς τα έξω τον πιο αλέγρο και χαβαλεδιάρικο εαυτό μας, που μας ωθεί σε ποικίλες απολαύσεις και εξωστρέφεια, ο καλός μας χορογράφος σε λίγες μέρες (22 Μαΐου) θα μας περιορίσει για δύο ώρες και πενήντα λεπτά στο Βασιλικό Θέατρο για να μοιραστεί μαζί μας μια δουλειά του που μιλάει για χειμώνα, θάνατο και μοναξιά. Που σε αντίθεση με σχεδόν όλες τις προηγούμενες χορογραφίες του είναι «λιτή, μίνιμαλ, ποιητική, μεταφυσική και στιγμές στιγμές τραγική».

Τι συμβαίνει στον Κωνσταντίνο Ρήγο; Τίποτε το ανησυχητικό. Εντάξει, είναι φορές εκεί ψηλά στη Θεσσαλονίκη που νιώθει «ότι έχει φύγει μακριά από όλα τα πράγματα», αυτός ένα γέννημα – θρέμμα της Αθήνας και της χορευτικής της σκηνής. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι άλλο: «Έχω κατακτήσει μια απόλυτη ηρεμία ως προς τον εαυτό μου και τη δουλειά μου. Εδώ ασχολούμαι με τη δουλειά μου και μόνο. Και μπορώ πια να την αφήνω να αναπνέει, να βγαίνει με έναν πολύ ήσυχο τρόπο, χωρίς καμία αγωνία, να πηγαίνει εκεί όπου πρέπει να πάει. Είναι μια γόνιμη διαδικασία που μετά από δώδεκα χρόνια στο χορό είμαι σίγουρος ότι πάντα βγάζει καινούρια πράγματα».

Ξεκίνησε πρόβες με τους δεκατρείς χορευτές του από τον Ιανουάριο. Με κάποιους από αυτούς δουλεύει πάνω από δέκα χρόνια, με κάποιους άλλους τα τελευταία τρία – τέσσερα. Στο πλευρό του πάντα και ο Διονύσης Φωτόπουλος, που υπογράφει τα σκηνικά και τα κοστούμια. Και στο βάθος του μυαλού του η μουσική του Σούμπερτ από το «Ταξίδι στον χειμώνα», που εδώ και καιρό του γεννούσε συγκεκριμένες εικόνες και συναισθήματα. «Είχα αποφασίσει», λέει, «να κάνω ένα έργο πολύ ανατρεπτικό, ένα σχεδόν ριάλιτι σόου».

Οι χορευτές του είχαν, όμως, εντελώς διαφορετική άποψη. «Οτιδήποτε τους ζητούσα να κάνουν, αυτοί έβγαζαν προς τα έξω μια απολύτως μεταφυσική ποιητική διάθεση. Τους ακολούθησα, με αποτέλεσμα να βγει ένα έργο εντελώς διαφορετικό από όλες τις προηγούμενες δουλειές μου. Πουθενά δεν θα βρείτε σαρκασμό, ειρωνεία, αλλά και τη χρήση της ποπ κουλτούρας, που με χαρακτήριζαν. Είναι ένα έργο πολύ εσωτερικό, που μιλάει για ανθρώπους που κλαίνε μπροστά στο θάνατό τους, που απέναντι στην ίδια τους τη ζωή νιώθουν ένα είδος σοκ».

Επειδή το έργο απαιτεί μια εντελώς άμεση επαφή κοινού και χορευτών, όλα θα γίνουν στον περιορισμένο χώρο της σκηνής του Βασιλικού Θεάτρου. Μια ιδέα του Διονύση Φωτόπουλου έκανε να μεταφερθούν λίγες σειρές καθισμάτων από την πλατεία στη σκηνή. Ο μεγάλος μας σκηνογράφος ξέρει όταν πρέπει να δείχνει τον πιο αυστηρό, σκληρό του εαυτό, ακόμα κι αν η συνεργασία του με τον Κωνσταντίνο Ρήγο έχει δώσει έναν εντελώς θεαματικό «Κυανοπώγωνα».

Υπάρχουν, όμως, και στιγμές χαλάρωσης. «Μια συνεχής μεταμόρφωση μιας βασικής γραμμής και κατάστασης» είναι η χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου. Που επιτρέπει ακόμα και σε πολιτικά, αντιμιλιταριστικά στοιχεία να ξεπηδήσουν διακριτικά. Που μπλέκει τη μουσική του Σούμπερτ με τραγούδια του Ρόμπι Ουίλιαμς και με μοτίβα του 24χρονου θεσσαλονικιού συνθέτη Δημοσθένη Γρίβα. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν εντελώς. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής αστειεύεται. «Η παράσταση είναι καταθλιπτική. Αλλά δεν το λέμε και δεν το γράφουμε. Αυτό που γράφουμε είναι: η αίθουσα κλιματίζεται». Κάνει ζέστη στη Θεσσαλονίκη.

Της Φωτεινής Μπάρκα/Ελευθεροτυπία

Μια μικροκαμωμένη κοπέλα με παιδικό σακίδιο στην πλάτη περπατάει προσεκτικά πάνω σε έναν από τους χορευτές. Κι εκείνοι, με ανάλογη αν όχι μεγαλύτερη προσοχή, φροντίζουν να είναι πάντα εκεί για το επόμενο βήμα της. Με αγωνία προσφέρουν το σώμα τους για να συνεχιστεί η πορεία της. Μια πορεία μέσα αλλά και απέναντι στη ζωή.

Όσοι έχουν δει στο παρελθόν παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου θα παραξενευτούν βλέποντας τον «Ταξιδιώτη του χειμώνα». Όχι γιατί δεν είναι καλή, αλλά γιατί είναι εντελώς διαφορετική απ’ όσα μας έχει δείξει ο καλός χορογράφος. Η σκηνή που περιγράφουμε παραπάνω είναι η αρχή μιας α-τελούς ιστορίας χωρίς θέμα.

Εξάλλου το έχει πει και ο ίδιος: «Αν προσπαθήσεις να εξηγήσεις αυτό που βλέπεις, έχεις χάσει τη διαδρομή κι έχεις μείνει πίσω». Μια διαδρομή που δύσκολα παραβλέπεις: ένα μελαγχολικό, χειμωνιάτικο ταξίδι στην ανθρώπινη – κι αναπόφευκτη κατά τον ίδιο – μοναξιά. Στις δυο ώρες και κάτι που κρατάει η παράσταση οι 12 χορευτές «ενηλικιώνονται», αλληλοσυγκρούονται και στέκονται ανήμποροι απέναντι τόσο στη ζωή όσο και στο θάνατο. Οι σκηνογραφικές παρεμβάσεις του Διονύση Φωτόπουλου (ο χαρτοπόλεμος που πέφτει από τον ουρανό ή το υπερφωτισμένο από δεκάδες λαμπτήρες μικροαστικό σαλόνι) δίνουν καίριες λύσεις και μεγεθύνουν την εξοντωτική πορεία των χορευτών-ατόμων. Η μουσική από το «Χειμωνιάτικο ταξίδι» του Σούμπερτ – αφορμή έμπνευσης του έργου – δένει απόλυτα. Όπως και το βίντεο με τη ζέμπρα που την κατασπαράζει ο «βασιλιάς της ζούγκλας». Κι εκεί που έχουμε βυθιστεί στο ζοφερό σύμπαν της παράστασης, οι πρώτες νότες του «My way» ερμηνευμένο από τον Ρόμπι Ουίλιαμς και η μπιτάτη μουσική του Δημοσθένη Γρίβα μας μεταφέρουν αυτομάτως σε ένα ξέφρενο πάρτι. Οι διπλανοί μου σιγοτραγουδούν. Ο Κ. Ρήγος κατεβαίνει με το μικρόφωνο στο κοινό κι όλοι προετοιμάζονται για ένα ευφορικό κι αισιόδοξο φινάλε. Όχι. Ο δημιουργός έχει αντίθετη άποψη. Ο επίλογος σε βουλιάζει ξανά στο κενό της υπαρξιακής μοναξιάς μέχρι να ακουστεί από τον ίδιο, αυθαίρετα, η λέξη «Τέλος».

Tου Aνδρέα Pικάκη/Καθημερινή, 31 Μαΐου 2003

H τελευταία πολύκροτη χορογραφική πρόταση του K. Pήγου «Ταξιδιώτης του χειμώνα», στο KΘBE.

Στη βροχερή… φθινοπωρινή Θεσσαλονίκη (23/5) για την τελευταία πολύκροτη χορογραφική πρόταση του K. Pήγου «Ταξιδιώτης του χειμώνα», μια συμπαραγωγή του Χοροθεάτρου KΘBE και του Χοροθεάτρου «Oκτάνα». Mε τη λέξη «πολύκροτη» αναφερόμαστε στη σκανδαλώδη έκταση που έλαβε το γεγονός μιας απλούστατης νέας κρατικής χοροθεατρικής παραγωγής που έτυχε να ανεβαίνει τη στιγμή που το KΘBE βρίσκεται σε εσωτερικό αναβρασμό, και όχι μόνο. Αναστάτωση στη συμπρωτεύουσα για μια ακόμη φορά. Διαβάσαμε και ακούσαμε για απειλές ματαιώσεων παραστάσεων, κινδύνους απολύσεων, παρεμβάσεις υψηλά ιστάμενων προσώπων, συγκρούσεις καλλιτεχνικών διευθυντών και υπευθύνων με το Δ.Σ. του KΘBE… μα γιατί, άραγε; Επειδή έπεσαν έξω στον προϋπολογισμό, αν κατάλαβα καλά; Είναι πρώτη φορά που συμβαίνει τούτο στη συμπρωτεύουσα; Kαι θα ’πρεπε να πληρώσει το Χοροθέατρο γι’ αυτό; Mια περίοδο που βρίσκεται στο ζενίθ των δημιουργικών του δυνάμεων με συμπαραγωγές και εμφανίσεις στο εξωτερικό; Mια στιγμή που ο καλλιτεχνικός υπεύθυνος του Χοροθεάτρου KΘBE K. Pήγος φέρνει ως συμπαραγωγό αυτής της παράστασης το πιο επιβλητικό ιδιωτικό χορο-σώμα της Ελλάδας, το Χοροθέατρο «Oκτάνα»; Kαι καταθέτει την επιχορήγηση του YΠΠO προς την «Oκτάνα» ανάλωμα αυτής ακριβώς της παράστασης; Παράστασης η οποία, εξυπακούεται, οργανώνεται στο πλαίσιο των καθολικότερων παραγωγών του KΘBE για την περίοδο 2002-2003; M’ αυτά και μ’ εκείνα ο «Ταξιδιώτης του χειμώνα» παρουσιάστηκε, τελικά, σε δυο ανοιξιάτικες «ανοιχτές πρόβες» (οι θεατές με «εισόδους» χωρίς εισιτήρια) και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (26/5) προγραμματίζονται άλλες τρεις παραστάσεις(;) την εβδομάδα που τρέχει (29, 30, 31/5). Φτάνουν τα politics.

Mετά την «Τρελή Ευτυχία», ο Pήγος επανέρχεται στο θέμα των προσωπικών σχέσεων, των κάθε είδους εναλλακτικών επαφών, της προσωπικής αυτοέρευνας μέσα στο κοινωνικό σύνολο. O χορογράφος αποδεικνύεται ώριμος πια και κατασταλαγμένος. Kλασικός και σύγχρονος, λογικός και παράφορος, συναισθηματικός και κυνικός, ψύχραιμος και απογειωμένος, οξυδερκής και εγκεφαλικός, άφθονος και μετρημένος, κρατάει σταθερά τη σκηνοθετική – χορογραφική του παλέτα και ζωγραφίζει τοπία καρδιάς, αλλά και νου, σε ένα υπερθέαμα 150΄(!). Στιγμή δεν παραπάτησε, δεν χαλάρωσε την προσοχή μας, δεν μας έκανε να κοιτάξουμε το ρολόι μας. Kοντά του ο πολύτιμος Δ. Φωτόπουλος απέδειξε τη δική του μοναδικότητα με τη δική του παλέτα σε αφαιρετικό μινιμαλισμό τοπίου και επένδυσης. Απλούστατα (αχ, τι δύσκολο που είναι το απλό!) καθημερινά τα κοστούμια σε χαμηλούς χρωματικούς τόνους. Tο αυτό η γυμνή γκρίζα σκηνή του Bασιλικού Θεάτρου με τις μπάρες των φωτιστικών να ανεβοκατεβαίνουν και πάνω στην οποία καθόμαστε και ’μεις οι θεατές. Kαι όταν κάποια στιγμή υπεισέρχονται μες στην… τρελή ευτυχία κοστούμια μπαρόκ και άλλα σαν χάρτινο περιτύλιγμα άδειων σαρκίων, κενής ψυχής, απογυμνωμένων νου και κορμιού (από τα ωραιότερα μη-γυμνά του Pήγου) και αυτά κινούνται στις ίδιες αποχρώσεις, στις ίδιες αυξομειωνόμενες χορογραφικές εκρήξεις, στα ίδια ηχοχρώματα. O Σούμπερτ στενάζει και μεταλλάσσεται από τον Δ. Γρίβα σε σκληρό ρέιβ, ενώ ο Pόμπι Oυίλιαμς δηλώνει ότι όλα τα κατάφερε My way! Έτσι ακριβώς και ο Pήγος με την πιο δυναμική, τεχνικά και εκφραστικά, υπεράξια ομάδα που γνώρισε ποτέ ο χορο-χώρος μας. Διεθνής πια, με χορευτές Iσπανούς, Γερμανούς, Σκώτους, Ολλανδούς.

Έχει τύχει να σηκώνεται το κοινό στη μέση μιας παράστασης και να παραληρεί, αποθεώνοντας τον δημιουργό και τους συντελεστές του έργου; Συνέβη σε αυτό τον Ταξιδιώτη. Kαι μάλιστα τη στιγμή που όλο το οικοδόμημα κλυδωνιζόταν και αυτός, μονάχος, αναρωτιόταν, όπως οι στίχοι του Winterreise του Σούμπερτ: «Γιατί να παραμένω ανάμεσα στους κοιμισμένους; Τέλειωσα με όλα μου τα όνειρα». Όχι κ. Pήγο. Δεν τέλειωσες καθόλου!

Της Μίρκας Δημητριάδη – Ψαροπούλου/Ελευθεροτυπία, 18 Νοεμβρίου 2003

Σε συμπαραγωγή των χοροθεάτρων, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και «Οκτάνα», παρουσιάστηκε στο Βασιλικό Θέατρο Θεσσαλονίκης, 28 Οκτωβρίου με 9 Νοεμβρίου, το έργο «Ταξιδιώτης του χειμώνα», σε σκηνοθεσία και χορογραφία Κωνσταντίνου Ρήγου.

Τα ενδιαφέροντα σκηνικά που επεφύλασσαν κάποιες εκπλήξεις, όπως το χαμήλωμα της οροφής στο τέλος (ουρανός φορτισμένος ανάγκες που χαμηλώνει να μας πνίξει) και τα κοστούμια (δίχως εκπλήξεις), φιλοτέχνησε ο Διονύσης Φωτόπουλος. Η ταιριαστή μουσική του Δημοσθένη Γρίβα άφησε περιθώρια ν’ ακουστούν και κομμάτια των Φραντς Σούμπερτ, Ρόμπι Ουίλιαμς, Κουρτ Βάιλ.

Η ανάγκη μιας δημιουργικής έκφρασης στην τέχνη έχει τον αισθητικό όγκο και βάρος ενός βουνού, που βαραίνει στο στήθος του δημιουργού. Η ανακούφιση βρίσκεται στη διέξοδο, μ’ επιβεβαίωση της επιτυχίας στη συνάντηση με το θεατή. Σκάβει αυτό το «βουνό» ο καλλιτέχνης, από τη δική του πλευρά, σ’ ένα τούνελ, όπως σκάβει κι από τη δική του ο θεατής, για να μπει στο νόημα. Συχνότερα χάνονται χωρίς να συναντηθούν. Στο «Ταξιδιώτης του χειμώνα» (προφανώς για να κάνει πιο τσουχτερό το κρύο του, το γράφει γερμανικά), ο Ρήγος κατορθώνει αυτή τη συνάντηση.

Ο «κλιματολογικός» συναισθηματισμός του έργου ισοβαρεί ανάμεσα στην αφόρητη ζέστη μιας ζούγκλας και την παγωνιά μιας χιονοσκεπασμένης πολιτισμένης πόλης. Πόλοι είναι οι διαθέσεις των υπάρξεων που τις κατοικούν και ρυθμιστής οι ανάγκες τους (ένας ουρανός που χαμηλώνει). Κι ενώ κυρίαρχο στοιχείο στη ζούγκλα είναι η «επιβίωση», στον πολιτισμό η «αναπαραγωγή». Η μόνη διαφορά μεταξύ αυτής της επιβίωσης και αναπαραγωγής είναι μόνο το γεγονός ότι στην πρώτη το θύμα κατασπαράσσεται, ενώ στη δεύτερη απλά μένει έγκυος. Βοηθούσε σ’ αυτό η «χλωρίδα» των χαρτιών στη σκηνή, που παρίστανε πότε το χιόνι και πότε το ανδρικό σπέρμα. Κι ενώ στη ζούγκλα όλοι είναι γυμνοί, στο σώμα και στις προθέσεις, στην πολιτισμένη πόλη ντύνονται και γδύνονται εκ περιτροπής, ανάλογα με τις συνθήκες του καιρού και των διαθέσεων. Η στολή όμως της μάχης είναι πάντα η γύμνια. Και γίνεται πια συνείδηση πως κάτω από τα ρούχα μας είμαστε όλοι γυμνοί.

Ο πόλεμος και στις δύο περιπτώσεις είναι ανελέητος. Η φύση, που δημιουργεί τις ανάγκες, δίνει και τ’ απαραίτητα όπλα. Και σε κάθε αγωνιζόμενο την αντίληψη του κινδύνου, την αγωνία και ελπίδα της μάχης και τη συγκίνηση, συχνά στα όρια της ηδονής. Όμως, η φύση καθόρισε από την αρχή ποιος ο νικητής και ποιος ο χαμένος. Και φυσικά η φύση, που δίνει τη δική της μάχη ενάντια στον αιώνιο εχθρό της, το πνεύμα, τόσο στην επιβίωση όσο και στην αναπαραγωγή, είναι με το μέρος τού φυσικά ισχυρότερου. Φυσικά του αδίσταχτου.

Η συνάντηση με το θεατή έγινε, αφού όμως κούρασε πρώτα χορευτές και θεατές, γιατί αρχικά ο χορογράφος χάθηκε μέσα στο λαβύρινθο της αναπαράστασης κι αφού μερικοί θεατές εγκατέλειψαν διακριτικά. Κι όταν ο χορογράφος βρέθηκε -ίσως αναπάντεχα- σ’ ένα θριαμβικό τέλος, μέθυσε από την επιτυχία του και συνέχισε γι’ άλλα 25 λεπτά, που παρ’ όλο το ωραίο σόλο της πολύ καλής χορεύτριας Έλενας Τοπαλίδου, εξάντλησε όλους τους κουρασμένους της ατέλευτης αρχής, χωρίς ιδιαίτερα μηνύματα. Κι όταν η έκφραση χάσει τις μυστικές της επεκτάσεις, χάνει αυτόματα και τις αξίες της η τέχνη. Μόνο που στις επαναλήψεις, χορευτές και χορεύτριες μας έδειξαν τα μυστικά τους «όπλα» στη μάχη της αναπαραγωγής.

Περισσότερο σκηνοθέτης από χορογράφος, αφού η κίνησή του δεν υπηρετεί καμία ιδιαίτερη χορευτική τεχνική, ο Κωνσταντίνος Ρήγος αποτύπωσε κι αυτή τη φορά στη σκηνή το πηγαίο ταλέντο του με τις ευρηματικές λύσεις και τις ενδόμυχες ανησυχίες του. Συγκλονιστική η κινηματογραφική προβολή της ζέβρας που κατασπαράσσεται από την οικογένεια των λιονταριών, σε συνδυασμό με το χορό της «αναπαραγωγής» των ζώων της πόλης.

Σημείωση: Μας προβληματίζει η εμμονή των παραγωγών σε προγράμματα πολύπλοκα και δύσχρηστα. Μήπως είναι καιρός να διευκολυνθεί και ο θεατής με πιο απλές λύσεις; Αν βέβαια γίνονται γι’ αυτόν τα προγράμματα.

Της Κατερίνας Κολιού/Βημαgazino, 25 Μαΐου 2003

Μπορεί η μοναξιά να αποτυπωθεί σε ένα χάρτινο θεατρικό κοστούμι; Μπορεί ένα τόσο εσωτερικό συναίσθημα όπως η αποξένωση των ανθρώπων να εξωτερικευθεί με τον χορό; Όταν τη σκηνοθετεί ο Κωνσταντίνος Ρήγος και την ντύνει ο Διονύσης Φωτόπουλος, μπορεί. «Ο ταξιδιώτης του χειμώνα» καταδύεται στον χειμώνα της ψυχής, σε μια επεισοδιακή παράσταση για λίγους.

Ένα ιδιαίτερο χοροθεατρικό έργο φιλοξενείται αυτές τις ημέρες στη Θεσσαλονίκη. Μια παράσταση γεμάτη εκπλήξεις. Έκπληξη πρώτη: είναι για λίγους. Θα δοθεί υπό τη μορφή γενικών δοκιμών και θα την παρακολουθήσουν (στη σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου) τελικώς «κεκλεισμένων των θυρών» μόνο δημοσιογράφοι και προσκεκλημένοι. Αυτό γιατί το Διοικητικό Συμβούλιο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος αποφάσισε να τη ματαιώσει για οικονομικούς λόγους. Έκπληξη δεύτερη: Η διάρκεια για παράσταση χορού είναι πρωτοφανώς μεγάλη (2 ώρες και 40 λεπτά). Έκπληξη τρίτη: τα σκηνικά και πολλά από τα κοστούμια έχουν δημιουργηθεί από ευτελή – εκ πρώτης όψεως – ανακυκλώσιμα υλικά καθημερινής χρήσεως, όπως χαρτί, αποκόμματα εφημερίδων, σελοφάν και σωλήνες. Οι εύθραυστες, αναλώσιμες στολές αλλάζουν σχήματα σε κάθε κίνηση, δημιουργούν δικούς τους ήχους σε κάθε βήμα. Ένας επιπλέον αιφνιδιασμός που περιμένει τους θεατές είναι ότι καλούνται να αφήσουν τα καθίσματα της πλατείας και να καθήσουν επάνω στη μεγάλη σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου πρόσωπο με πρόσωπο με τους χορευτές. «Επιδίωξή μας ήταν να έχουν μια πολύ έντονη επαφή με όσα διαδραματίζονται και όχι μια αντικειμενική σχέση, σαν να κοιτάζουν σε ένα παράθυρο, όπως συνηθίζεται στην ιταλική σκηνή» υποστηρίζει ο σκηνοθέτης της παράστασης Κωνσταντίνος Ρήγος.

Την ιδέα του 36χρονου χορογράφου να ανασκευάσει ελεύθερα έναν κύκλο τραγουδιών του Σούμπερτ έντυσε ιδανικά ο Διονύσης Φωτόπουλος. Πρόκειται για την τέταρτη παράσταση που επιμελείται ο διεθνούς φήμης σκηνογράφος και για τη δεύτερη επαγγελματική συνύπαρξή του με τον Κωνσταντίνο Ρήγο και την ομάδα του, μετά το ανέβασμα του «Κυανοπώγωνα» το 1999. Κοινό στοιχείο των δύο παραστάσεων είναι οι κλασικές μουσικές επιρροές τους: βασισμένος σε λιμπρέτο όπερας του Μπέλα Μπάρτοκ ο «Κυανοπώγων», βασισμένος στον κύκλο 24 τραγουδιών του Φραντς Σούμπερτ «Ο ταξιδιώτης του χειμώνα». Οι μελωδίες του αυστριακού συνθέτη υπό τον γενικό τίτλο «Winterreise» είναι εμποτισμένος από την προσωπική του μελαγχολία. Ενδεικτικό είναι ότι τα έγραψε την άνοιξη και το φθινόπωρο του 1827, του τελευταίου έτους της ζωής του, καθηλωμένος στο νεκροκρέβατό του. Οι δε στίχοι με τους οποίους έντυσε τη μουσική του Σούμπερτ ο Βίλχελμ Μύλερ αναφέρονται στην ερωτική απογοήτευση, στην απόγνωση, στη μοναχική περιπλάνηση, στον θρήνο και στον θάνατο εν μέσω χειμώνα. Όλα αυτά τα στοιχεία, με κορυφαίο αυτό της μοναξιάς, θέλησαν να εξερευνήσουν στην εφετινή τους παραγωγή οι δημιουργοί του «Ταξιδιώτη του χειμώνα».

Και μην αναρωτηθείτε τι κάνει ένας «Ταξιδιώτης του χειμώνα» στην καρδιά της άνοιξης. Ο τίτλος μπορεί να είναι παραπλανητικός. Γιατί ο προορισμός αυτού του ταξιδιού βρίσκεται μέσα μας, εκεί όπου φωλιάζει η παγωνιά της μοναξιάς, που μας βυθίζει σε χειμερία νάρκη και μας μεταμορφώνει ακόμη και αν γύρω μας πηγαινοέρχεται πλήθος ανθρώπων. «Αν και είναι συνεχώς μαζί, χωρίς να εγκαταλείπουν ποτέ τη σκηνή, αυτοί οι άνθρωποι είναι ουσιαστικά μόνοι τους. Σπάνια κοιτιούνται, ακόμη πιο σπάνια αγγίζονται μεταξύ τους» εξηγεί ο εμπνευστής της παράστασης.

Οι εναλλαγές και οι εκπλήξεις για τον θεατή δεν περιορίζονται ωστόσο στον οπτικό τομέα. Ακόμη και η μουσική επένδυση της παράστασης εμπεριέχει απρόσμενους ηχητικούς συνδυασμούς παντρεύοντας τις μελαγχολικές μελωδίες του κλασικού κύκλου λίντερ του Σούμπερτ με τις σιωπές, τα γέλια και τους φυσικούς ήχους των σωμάτων και τον ιδιαίτερο εναλλακτικό ροκ ήχο του πρωτοεμφανιζόμενου συνθέτη Δημοσθένη Γρίβα με τις ποπ εξάρσεις στα τρία κομμάτια του Ρόμπι Γουίλιαμς.