Καρυοθραύστης

Του Δημητρη Μαστρογιαννίτη

Ο Κωνσταντίνος Ρήγος, με την καινούργια του χορογραφία «Καρυοθραύστης» σε μουσική Τσαϊκόφσκι, έφερε τα Χριστούγεννα ένα μήνα νωρίτερα στην Αθήνα

«Η Κλάρα έχει βρει τον πρίγκιπά της, ο οποίος θέλει να τη μεταφέρει σε μια χώρα ονείρου και να της δείξει το παλάτι του». Αυτά στο παραμύθι «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών» του Ε.Τ.Α. Χόφμαν. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος όμως προχώρησε πέρα του «ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Η Κλάρα, ενήλικη πια, έχει στην πλάτη της πολλές παραμονές Χριστουγέννων και τώρα, καθώς μετράει τα τσόφλια των αναμνήσεων, πιστεύει πως ο καινούργιος Καρυοθραύστης δεν θα είναι ξύλινος…

Η καινούργια χορογραφία του Ρήγου «Καρυοθραύστης» θα μπορούσε να είχε υπότιτλο «Επιστροφή». Επιστρέφει σε μουσική του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (μετά την «Ωραία Κοιμωμένη» και τη «Μνήμη των κύκνων»)· στο θέατρο Θησείον, μετά την τελευταία του εκεί παράσταση «Τρελή ευτυχία»· στους χορευτές του (ούτε ηθοποιοί ούτε πρόζα) και στη λιτότητα (λιτός χώρος, σκηνικά και κοστούμια, 5 χορευτές). Από την άλλη διατηρεί τους αυτοσχεδιασμούς και χρησιμοποιεί τις συναισθηματικές εμπειρίες των συνεργατών του – η Μυρτώ Κοντονή θα μπορούσε ως γνήσια μποντλερική ηρωίδα ν’ αναφωνήσει: «Εγώ είμαι η Κλάρα».

Παραμύθι ν’ αρχινήσει… Σκληρό και ζαχαρένιο. Ρομαντικό και βίαιο. Ανήλικο και ενήλικο. Ρεαλιστικό και ουτοπικό.

Του Ανδρεα Pικακη/Καθημερινή, 3 Δεκεμβρίου 2010

ΚΡΙΤΙΚΗ. Ο Κώστας Ρήγος μας το είχε τάξει: «Θα αναδομήσω και τα 3 μπαλέτα του Τσαϊκόφσκι». Ξεκίνησε με την «Ωραία Κοιμωμένη» σε παραγωγή του Χοροθεάτρου ΚΘΒΕ (1999) και με το ίδιο σχήμα παρουσίασε τη «Μνήμη (Λίμνη) των Κύκνων» (2002). Δύο υπερπαραγωγές που έγραψαν ιστορία στην πορεία του σύγχρονου ελληνικού χοροθεατρικού είδους. Και τώρα, με το κατάδικό του Χοροθέατρο Οκτάνα, προτείνει και τον «Καρυοθραύστη». Δομικά η έμπνευση του έργου μοιάζει να ξεκινά από δύο πολύ συγκεκριμένα μπαλετικά pas d’action: εκείνο από την 1η πράξη της «Ωραίας Κοιμωμένης» του Τσαϊκόφσκι με υπότιτλο «Το αντάτζο των ρόδων» (η πεντάμορφη Αυγή και οι 4 υποψήφιοι μνηστήρες) και το άλλο από την 1η πράξη του «Πρίγκιπα από τις Παγόδες» του Μπρίτεν με την πριγκίπισσα Ομορφο Αγκάθι και τους δικούς της 4 μνηστήρες. Εδώ τώρα έχουμε τη γνωστή Κλάρα (που δεν είναι καθόλου παιδίσκη, αλλά μάλλον μια ώριμη -όσο και χαζοχαρούμενη- δεσποσύνη σκαρφαλωμένη σε τακούνια στιλέτο και 4 καλεσμένους της. Με μερικές παρεκτροπές από το πρωτότυπο λιμπρέτο του Μαριούς Πετιπά, που με τη σειρά του βασιζόταν στο παραμύθι του Ερνστ Τέοντορ Αμαντέους Χάρτμαν «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών», ο Ρήγος καταγράφει 31 «νούμερα» που αφηγούνται την υπόθεση του παραμυθιού. Ομως παρεμβάλλει δικές του πρωτοτυπίες (τα «μεσάνυχτα που τα παιχνίδια ζωντανεύουν» φτάνουν ασφαλώς από «Το Φανταστικό Μαγαζί» των Ροσίνι/Ρεσπίγκι) και ανακατεύει επαρκώς (σαν με τράπουλα) τα υπέροχα μουσικά νούμερα με ενώσεις και διαλύσεις κατά βούλησιν. Σε αυτό υπήρξε πάντα του μάστορας όπως παρατήρησε και επαίνεσε ο αείμνηστος Γιάννης Μέτσης ήδη από το 1993 με τους «Γάμους» του Στραβίνσκι και όπως επαναπιστοποιήσαμε το 1995 με το πρωτότυπο «Δάφνις και Χλόη».

Ο «Καρυοθραύστης» αποτελεί το πιο ακραίο homo-erotic μπαλέτο (;) που πιστεύω ότι έχει δει ποτέ η Αθήνα. Εχουμε gang rape, παρενδυτικές (τρανσέξουαλ) φαντασιώσεις, παρτούζες και ερωτικά gay pas de deux, όμως όλα με μια ανοιχτή ματιά, έξω καρδιά, πραγματικό κέφι, ειδική ποιότητα και καθόλου pour epater les bourgeois. Η υπόθεση καλπάζει ευρηματικά με τους 4 άνδρες να παίρνουν εκ περιτροπής τους όποιους αφηγηματικούς ρόλους (δεν έχει σημασία), οι ξεκαρδιστικές σκηνές διαδέχονται άλλες μελοδραματικές και οι 4 χορευτές είναι απλούστατα μοναδικοί. Διεθνώς! Τα «Κακά Αγόρια» του Ράστα Τόμας (για τα οποία ήδη γράψαμε) θα είχαν σκάσει από τη ζήλια τους αν έβλεπαν τα δικά μας. Γι’ αυτά και μόνο θα επανέλθω στο επόμενο σημείωμα. (Θέατρο Θησείον 19/11)